Ενα θαύμα ακουστικής

Πολυετείς μετρήσεις δύο επιστημόνων απέδειξαν πως στην υπόγεια αίθουσα, που για τους αρχαίους ήταν ο προθάλαμος του Κάτω Κόσμου, «βασιλεύει» η ησυχία






Θαύμα ακουστικής και χώρος που θυμίζει ανηχοϊκό (πολύ καλά ηχομονωμένο) θάλαμο είναι το νεκρομαντείο του Αχέροντα στην Πρέβεζα.


Η υπόγεια αίθουσα που κατασκευάστηκε πριν από κοντά 2.500 χρόνια, κι αποτελούσε τον προθάλαμο του Κάτω Κόσμου, δεν είναι παρά ένας εξαιρετικής κατασκευής ανηχοϊκός θάλαμος, ενώ τα 15 τόξα που έχει στην κορυφή της μειώνουν την αντήχηση του χώρου στο ελάχιστο.


Ετσι, το νεκρομαντείο του Αχέροντα είναι ένα ασυνήθιστα ήσυχο μέρος,


παρατήρηση την οποία αποδεικνύουν με επιστημονικά δεδομένα και πολυετείς μετρήσεις δύο ερευνητές του ΑΠΘ.


Ο Παναγιώτης Καραμπατζάκης και ο Βασίλης Ζαφρανάς, υποψήφιοι διδάκτορες στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του ΑΠΘ και επιστημονικοί συνεργάτες του Εργαστηρίου Αρχιτεκτονικής και Ακουστικής Τεχνολογίας του πανεπιστημίου, ξεκίνησαν το 1997 να διερευνούν τις ακουστικές ιδιότητες της υπόγειας κρύπτης του νεκρομαντείου του Αχέροντα.


Το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξαν είναι ότι το νεκρομαντείο του Αχέροντα είναι ένας κλειστός χώρος με χαρακτηριστικά ακουστικής ανοιχτού χώρου, ενώ τα 15 τόξα αυξάνουν την εσωτερική επιφάνεια του χώρου δημιουργώντας σημαντική απόσβεση του ήχου.


«Χρησιμοποιήσαμε όργανα που δεν ήμασταν βέβαιοι ότι μπορούσαν να μετρήσουν σωστά τόσο ακραίες συνθήκες ακουστικής. Χρειάστηκαν πολλές μετρήσεις και πολλά διαφορετικά και εξελιγμένα τεχνολογικά μέσα για να επιβεβαιώσουμε αυτό που είχαμε παρατηρήσει από την αρχή: ότι δηλαδή η υπόγεια κρύπτη του νεκρομαντείου είναι ένας κλειστός χώρος με ιδιαίτερα χαμηλό θόρυβο», δήλωσε ο Π. Καραμπατζάκης.


Η κατασκευή του χώρου με αυτά τα χαρακτηριστικά και την απόλυτη ησυχία, μόνο τυχαία δεν ήταν. Στόχος των αρχαίων κατασκευαστών ήταν να δημιουργούν στον επισκέπτη έντονα ψυχοακουστικά φαινόμενα και να αποπροσανατολίζουν τις αισθήσεις δίνοντάς του την ψευδαίσθηση της επαφής με τον Κάτω Κόσμο.


Μπορεί κανείς εύκολα να αντιληφθεί την επίδραση ενός τέτοιου χώρου στον ψυχισμό του ανθρώπου αν σκεφτεί ότι σε ανηχοϊκό θάλαμο (απολύτως μονωμένο) της Μινεσότα που κατέχει το ρεκόρ Γκίνες ως το πιο ήσυχο μέρος της Γης, ο μέγιστος χρόνος παραμονής ανθρώπου είναι μόλις 33 λεπτά.


Δοκιμασίες
Το σοκ όσων πήγαιναν στο νεκρομαντείο του Αχέροντα γινόταν ακόμη μεγαλύτερο καθώς προηγουμένως περνούσαν από σωματικές και ψυχικές δοκιμασίες, όπως ειδική δίαιτα με στρείδια και κριθαρένιο ψωμί, προσευχή και τελετουργίες με μαγικά, ενώ πριν φτάσουν στον κεντρικό θάλαμο περιπλανούνταν σε έναν μικρό λαβύρινθο και έρχονταν σε κατάσταση ζάλης.


Τα αποτελέσματα αυτής της ακουστικής έρευνας θα παρουσιάσουν οι δύο ερευνητές σε πανευρωπαϊκό αρχαιολογικό συνέδριο, που θα γίνει αυτή την εβδομάδα στη Ρίβα Ντελ Γκάρντα της Ιταλίας.


ΠΡΟΣΕΦΕΡΑΝ ΧΟΕΣ ΓΙΑ ΝΑ ΜΑΘΟΥΝ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ


Το νεκρομαντείο του Αχέροντα ήταν το πιο φημισμένο του αρχαίου ελληνικού κόσμου, με τη μεγάλη του ακμή τον 3ο και 2ο π.Χ. αιώνα, ενώ η παλαιότερη αναφορά γίνεται στην Οδύσσεια του Ομήρου, όταν η Κίρκη συμβουλεύει τον Οδυσσέα να συναντήσει στον Κάτω Κόσμο τον μάντη Τειρεσία και να πάρει χρησμό για την επιστροφή του στην πατρίδα. Περιγράφεται ως το σημείο κατάβασης των νεκρών στον Αδη και η Εφύρα, η πόλη της Ηπείρου που βρίσκεται λίγο βορειότερα, συνδέεται με τη λατρεία της θεότητας του θανάτου.


Οι αρχαίοι κατέφευγαν στο νεκρομαντείο για να προσφέρουν χοές στους νεκρούς και να επικοινωνήσουν μαζί τους, καθώς πίστευαν ότι μετά την απελευθέρωσή τους από το σώμα, οι νεκροί αποκτούσαν την ικανότητα να μαντεύουν το μέλλον.


Στο τέλος του 3ου π.Χ. αιώνα γύρω από το ιερό προστέθηκε ένα συγκρότημα με μία κεντρική αυλή, δωμάτια και αποθήκες και με τη μορφή αυτή λειτούργησε για περίπου δύο αιώνες. Στον 1ο π.Χ. αιώνα με την εγκατάσταση Ρωμαίων εποίκων στην πεδιάδα του Αχέροντα, η αυλή του ιερού κατοικήθηκε πάλι, ενώ στις αρχές του 18ου αιώνα στον χώρο οικοδομήθηκε η μονή του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, που σώζεται μέχρι σήμερα.


Πηγή: Έθνος