Παρασκευή 13 Ιανουαρίου 2012

Η τέλεσις των Ελευσινίων Μυστηρίων


 «ΟΛΒΙΟΣ ΟΣΤΙΣ ΙΔΩΝ ΚΕΙΝ ΕΙΣ ΥΠΟ ΧΘΟΝ ΟΙΔΕ ΜΕΝ ΒΙΟΥ ΤΕΛΕΥΤΑΝ, ΟΙΔΕΝ ΔΕ ΔΙΟΣΔΟΤΟΝ ΑΡΧΑΝ» 

(Πίνδαρος, FRAGM.121).

(Μακάριος όποιος γνώρισε τα Μυστήρια πριν κατέβει κάτω απ΄τήν γη. Γιατί γνωρίζει το τέλος της ζωής, γνωρίζει και την αρχή, τον δρόμο που χάραξε ο Ζεύς).

Σύμφωνα με Τα λιγοστά στοιχεία που έχουμε σχετικά με την διάρκεια και την τέλεση των Μυστηρίων, ο εορτασμός γινόταν ως εξής: 

Τα Μυστήρια εορτάζονταν δύο φορές τον χρόνο :
Τα Μικρά Μυστήρια την άνοιξη και Τα Μεγάλα Μυστήρια το φθινόπωρο.


Μικρά Μυστήρια

Οι εορτασμοί αρχίζανε τον μήνα Ανθεστηρίωνα (Μάρτιο) με Τα ¨Μικρά Μυστήρια¨ της Αγρας, (τοποθεσία κοντά στον Ιλισσό). Ήταν μία προετοιμασία, η αρχική μύηση (καθαρμός), ώστε να ακολουθήσουν Τα ¨Μεγάλα Μυστήρια¨.
την μύηση ακολουθούσαν θρησκευτικές τελετές κι αναπαραστάσεις του Διονύσου με την Κόρη.


Μεγάλα Μυστήρια

τον Βοηδρομιών μήνα (Σεπτέμβριο) αρχίζανε Τα ¨Μεγάλα Μυστήρια¨ που διαρκούσανε 9 ημέρες, όσες ημέρες περιπλανήθηκε η Δήμητρα αναζητώντας την Κόρη. Προ της ενάρξεως των μυστηρίων, ο Ιεροφάντης έστελνε μέσω των σπονδοφόρων (απεσταλμένοι) την διαταγή νά σταματήσει η πολεμική εκεχειρία. 


ΒΟΗΔΡΟΜΙΩΝΟΣ 14: 

Η πομπή άρχιζε από την Ελευσίνα. Επικεφαλής ο Ιεροφάντης με την επίσημη ενδυμασία του, φορώντας ζωστήρα υψηλά τοποθετημένον, μετέφερε την Ιερά Κίστη (κουτί πού περιείχε Τα Ιερά Αντικείμενα) και ο Δαδούχος ενδεδυμένος με πορφυρό ιμάτιο και με την κόμη στεφανωμένη με μύρτο.
Η Ιερά Οδός ήτανε στρωμένη με καρπούς και λουλούδια. Από κει περνούσανε και φτάνανε στην Ακρόπολη των Αθηνών (εν άστει Ελευσίνιον).



ΒΟΗΔΡΟΜΙΩΝΟΣ 15:

ΑΓΥΡΜΟΣ - ΣΥΝΑΘΡΟΙΣΙΣ
Ο Ιεροφάντης συνοδευόμενος από τον Ιεροκήρυκα και Δαδούχους καλούσε στην Ποικίλη Στοά της Αθηναϊκής Αγοράς όσους επιθυμούσαν νά μετάσχουν στα Μυστήρια (πρόρρησις). Ανήγγειλε ότι «Οι βάρβαροι, οι φονείς, οι δόλιοι αποκλείονται της ευμένειας των Ελευσινίων θεών», ονοματίζοντας έτσι τις κατηγορίες ανθρώπων που δεν ήταν επιθυμητοί.
Η εορτή άρχιζε επισήμως.


ΒΟΗΔΡΟΜΙΩΝΟΣ 16

«Αλαδε Μύσται ! » (Πηγαίνετε στην θάλασσα Μύσται)! Οι υποψήφιοι Μύσται μπαίνανε στην θάλασσα του Φαλήρου ή Πειραιά με θυσία μικρών χοιριδίων γιά εξαγνισμό προ της μυήσεως.


ΒΟΗΔΡΟΜΙΩΝΟΣ 17

«Ιερεία Δεύρο ! » Στό Εν Αστει Ελευσίνιο της Ακροπόλεως γινόταν μεγάλες θρησκευτικές τελετές και θυσίες. Οι παλαιοί μύστες έμεναν στην Αθήνα και οι νέοι πήγαιναν στην Ελευσίνα αρχίζοντας τις εορτές, περιμένοντας τους παλαιούς μύστες. Στο Καλίχορον φρέαρ οι γυναίκες των Ελευσινίων χόρευαν και τραγουδούσαν προς τιμήν της θεάς. (Παυσανίας)


ΒΟΗΔΡΟΜΙΩΝΟΣ 18

Στο Εν Αστει Ελευσίνιον (Ασκληπιεία ή Επιδαύρεια) γίνονταν προς τιμήν του Ασκληπιού μεγάλες θρησκευτικές τελετές και θυσίες.
την ημέρα αυτή καταφθάνανε καθυστερημένα εξέχουσες προσωπικότητες, εις ανάμνησιν του Ασκληπιού. Κατά τον Παυσανία, ο Ασκληπιός, ξεκίνησε από το Ιερό του της Επιδαύρου για νά μυηθεί στα μυστήρια καθυστέρησε και φιλοξενήθηκε στο Εν Αστει Ελευσίνιον. Σαν Θεός, θέλησε νά πάρει την πορεία προς την μύηση αν και δεν είχε υποστεί την διαδικασία από την αρχή. Η ημέρα αυτή είχε πολύ συγκίνηση, καθώς ένας Θεός βρισκόταν ανάμεσα στους Μύστες!


ΒΟΗΔΡΟΜΙΩΝΟΣ 19
«Ίακχος Πομπή»
Κατά τη μέρα αυτή «Έπεμπον ή εξηγον τον Ίακχον Ελευσινάδε».Η πομπή κατευθυνόταν από το Εν Αστει Ελευσίνιο της Ακροπόλεως προς την Ελευσίνα δια μέσω της Ιεράς Οδού. Οι Ιερείς και οι Ιέρειες Παναγείς της Θεάς κρατούσαν τις Ιερές Κίστεις και με την τιμητική συνοδεία των εφήβων, λευκοντυμένοι και στεφανωμένοι με μυρτιά κρατούσαν δόρυ και ασπίδα.Στο Δίπυλον και το Ιακχείο, κατά τον Πλούταρχο ο Ιεροφάντης μετέφερε το ξύλινο ξόανο του Ιάκχου στεφανωμένο με μυρτιά. το πλήθος κρατούσε δάδα.
Πρώτη στάση γινότανε Στο Δαφνί, Στο Ιερό του Δαφνείου Απόλλωνος. Έπειτα Στο Ιερό της Αφροδίτης και τέλος στις Ρειτούς, τις λίμνες αφιερωμένες στις Θεές.
στην γέφυρα του Κηφισού πανηγυριστές των Ελευσινίων Μυστηρίων επιδίδονταν σε «γεφυρισμούς», πείραζαν δηλαδή άλλους πανηγυριστές με αστεία που φτάνανε στο χυδαίο, απευθύνοντας σκώμματα σε τολμηρούς αυτοσχέδιους ιαμβικούς στίχους. το έθιμο αυτό ήταν εις ανάμνησιν της Ιάμβης, η οποία με διάφορα αστεία έκανε την θλιμμένη Δήμητρα νά γελάσει, μετά την απαγωγή της Κόρης. Επειδή πολλοί από τους πανηγυριστές επεβαίνανε σε άμαξα, βγήκε η φράση «έσυρε τα εξ αμάξης» που χρησιμοποιούμε μέχρι σήμερα!
Οταν η πομπή κατέφθανε Στο Ιερό, Στο Καλλίχορον Φρέαρ γίνονταν ολονύκτιοι ύμνοι χοροί αφιερωμένοι στην θεά.


ΒΟΗΔΡΟΜΙΩΝΟΣ 20

Οι πιστοί νήστευαν προς τιμήν της Δήμητρας, που απείχε από το φαγητό θρηνώντας και ψάχνοντας Τα αχνάρια της κόρης της. «Ενήστευσα, έπιον τον κυκεώνα, έλαβον εκ κίστης, εργασάμενος απεθέμην εις κάλαθον και εκ καλάθου εις κίστην» (Κλήμης ο Αλεξανδρεύς, Προτρεπτ. 21,2)
Μετά την νηστεία οι μύστες έπιναν τον «Κυκεών», ρόφημα φτιαγμένο από κριθάλευρο, τυρί από γάλα αιγός, μέλι και οινο, και κατ’ άλλους από κριθάλευρο, νερό και δυόσμο.
Πίνανε τον Κυκεώνα εις ανάμνησιν της Ιάμβης, η οποία προσέφερε το ίδιο ρόφημα στην θεά Δήμητρα όταν έφτασε στην Ελευσίνα κουρασμένη και νηστική.


ΒΟΗΔΡΟΜΙΩΝΟΣ 21

Η ιαχή του Κήρυκος «Εκάς, Εκάς, εστέ βέβηλοι» σήμαινε και την έναρξιν της Μυησεως. Χιλιάδες Ψυχές συνεπαρμένες από μιάν εσωτερική τους ανάγκη ανεξήγητη, μέναν άγρυπνοι επί τρεις ημέρες, με μοναδική επιθυμία και σκοπό την Μύηση. Οι νεοφώτιστοι Μύστες παρακολουθούσανε Τα Δεικνυόμενα Στο Τελεστήριον, ενώ οι παλαιοί Μύστες τα Δρώμενα στην Εποπτεία.
Τα Δρώμενα, από ότι γνωρίζουμε, αναπαριστούσαν την αρπαγή της Κόρης. Ακούγονταν μυστικές φράσεις, τα «λεγόμενα» τα οποία αναφέρονταν στην ζωή που ξεπηδά μέσα απο τον θάνατο. Καλούσαν την γή να γονιμοποιηθεί και να καρπίσει, όπως ο Πατέρας των Θεών γονιμοποίησε την θεά Δήμητρα, με την φράση «Ύε, Κύε ! » δηλαδή «βρέξε, καρποφόρησε!»
Επίσης ελάμβαναν χώρα τα «δεικνύμενα», δηλαδή γινόταν αποκαλύψεις των Ιερών Αντικειμένων που φυλάγονταν στην Ιερά Κίστη, μέσα στο «Αδυτον». Ως αποκορύφωση των Μυστηρίων, κατά την «Εποπτεία», ερχόταν η πολυπόθητη στιγμή όπου ο Ιεροφάντης ερχόταν σε μία σειρά μυητικών αποκαλύψεων και τελετουργιών στο «Στάχυν εν σιωπή τεθερισμένον» (στάχυ θερισμένο αμίλητα). Η συμβολική αυτή ονομασία υπονοεί τον όρκο σιωπής που έδιναν οι Μυημένοι, ώστε η γνώσης των Ελευσινίων Μυστηρίων να παραμείνει στον κύκλο των Μυημένων, να χρησιμοποιηθεί για καλούς, πνευματικούς σκοπούς και όχι προς απόκτηση εξουσίας.
Επίσης, ο διώκτης του Εληνισμού Ιππόλυτος, Στο έργο του «Κατά πάσων Αιρέσεων Έλεγχος» (5, 8, 39) αναφέρει ως «λεγόμενα» την εξής ρήσιν: «Ιερόν έτεκε πότνια κούρον, Βριμω Βριμόν», δηλ «γέννησε η Ιερή Ιερόν Νέον, η Ισχυρή τον Ισχυρόν».


ΒΟΗΔΡΟΜΙΩΝΟΣ 22

Πλημοχόες: ημέρα αφιερωμένη στους νεκρούς. Κατά τον Αθήναιο, οι Μύστες γέμιζαν ειδικά αγγεία, τις Πλημοχόες με ένα υγρό κι αφού τα τοποθετούσαν προς την ανατολή και προς την δύση τα αναποδογύριζαν για να τιμήσουν τους νεκρούς με τελετουργικές φράσεις και προσφορές.
Η υπόλοιπη ημέρα ήταν εορταστική. Μερικοί Μύστες αφιέρωναν την ενδυμασία στους Θεούς και άλλοι την κρατούσαν ως φυλακτό και ιερή ανάμνηση της μεγάλης τελετής.


ΒΟΗΔΡΟΜΙΩΝΟΣ 23

Τέλος των εορτασμών. Επιστροφή των μυημένων στις οικίες τους με ψυχική ανάταση, εμπιστοσύνη για την ζωή τους και χωρίς τον φόβο του θανάτου. Ήταν κοινή η πεποίθηση ότι η μύηση τελειοποιούσε την ψυχή τους και διευκόλυνε - επιτάχυνε την πνευματική εξέλιξη.



Μάρση Κοκκινάκη
Υπ. Διδάκτωρ, Πανεπιστήμιο Μετροπόλιταν Λονδίνου
MKokkinaki@absconsulting.com 

Related Posts with Thumbnails