Τα τρία μέρη της Ψυχής αποτυπωμένα στον Ουρανό και η Ιεραρχία στην Ονοματολογία των Αστερισμών

 

Γράφει η Αρετή Γεωργακοπούλου

Όταν ξεκίνησα να γράφω για τους Αστερισμούς, είχα συλλάβει την ιδέα των Γεναρχών των Ελλήνων στην κορυφή του Ουρανού μας. Όμως όσο προχωρούσε η έρευνα διαπίστωσα πως είναι κάτι πολύ παραπάνω από αυτό. Γίνεται σχεδόν ξεκάθαρο πως οι ονοματοδοσίες των Αστερισμών σχετίζονται με ανώτερο και κατώτερο πεδίο, είτε του Κόσμου είτε της Ψυχής. Όσο πιο βόρεια στον Ουρανό, τόσο πιο πίσω. Και όσο πιο πίσω, τόσο πιο «ψηλά στη Νόηση». Τολμώ να συσχετίσω τον Ουρανό με τα τρία μέρη της Ψυχής: Λογιστικό, Θυμοειδές, Επιθυμητικό. Με το Λογιστικό να εδρεύει στα πρώτο «μονοπάτι» του Ουρανού, το λεγόμενο Βόρειο, το Θυμοειδές να εδρεύει στον Ζωδιακό, δηλαδή στους Αστερισμούς της Εκλειπτικής, πλησίον του Ισημερινού και το Επιθυμητικό να εδρεύει στους Αστερισμούς του Νοτίου Ημισφαιρίου. Ίσως οι υποθέσεις μου να είναι λανθασμένες όμως, ακόμη κι έτσι, ίσως μας οδηγήσουν σε νέες ιδέες.

Είναι γνωστό πως οι ονομασίες των Αστερισμών συνδέονται με Ήρωες της μυθολογίας και ζώα που συμμετείχαν σε Άθλους Ηρώων. Δεν θα βρούμε ούτε έναν Αστερισμό να έχει όνομα αρχαίου θεού. Ούτε ο Αστερισμός της Παρθένου που τον αποδίδουν μετέπειτα στην Δήμητρα. Οι θεοί που θα βρούμε είναι μεταμορφωμένοι σε ζώα για να κρυφτούν από τον Τυφώνα και όλοι οι άλλοι Αστερισμοί παρουσιάζουν ιστορίες που δημιουργούνται από γεννήματα Θεών και Τιτάνων.

Στους αρχαίους λαούς είναι φανερή η περίοπτη θέση του Αστέρα που βρίσκεται στον Βορρά, ήτοι του Πολικού Αστέρα, στο κέντρο του Ουρανού. Οι Βαβυλώνιοι το 700 π.Χ. έγραψαν το Mul.Apin, δύο πίνακες που βρέθηκαν στην Βαβυλώνα και το όνομα τους σημαίνει «το Άστρο της Άρκτου».[1] Οι πίνακες δηλαδή είναι αφιερωμένοι στον Πολικό Αστέρα. Εκεί αναφέρουν τρία μονοπάτια των Άστρων: Το βόρειο, ως μονοπάτι του Enlil, το μονοπάτι πλησίον της Εκλειπτικής του Ηλίου ως μονοπάτι του Anu και το νότιο, το πιο αμυδρό, ως μονοπάτι του Ea, το οποίο φαίνεται στο νότιο ημισφαίριο. Στις Θήβες της Αιγύπτου καθώς και στην Πομπηία βρέθηκαν ναοί προσανατολισμένοι προς το κέντρο του Ουρανού αλλά και στην Θήβα της Βοιωτίας ένας ναός του 1130 π.Χ.[2]

 

 

Οι βόρειοι Αστερισμοί είναι οι λεγόμενοι Αειφανείς στο βόρειο ημισφαίριο, διότι φαίνονται πάντοτε, όλες τις εποχές. Οι Αστερισμοί της Εκλειπτικής, αυτοί που αργότερα ονομάστηκαν Ζωδιακός Κύκλος με δώδεκα Αστερισμούς αλλά και κάποιους πλησίον τους, είναι οι Αμφιφανείς, διότι φαίνονται μόνο όταν ο Ήλιος είναι αντίθετα. Έτσι, διακρίνονται σε θερινούς και χειμερινούς. Οι νότιοι Αστερισμοί είναι κάποιοι από αυτούς Αφανείς στο βόρειο ημισφαίριο της Γης και Αειφανείς στο νότιο.

Παραθέτονται όλοι οι Αστερισμοί, ένας προς έναν, εκτός από όσους σχηματίστηκαν και ονοματίστηκαν πριν λίγους αιώνες.

Ξεκινάμε το ταξίδι μας στα Άστρα από την Μικρή Άρκτο: Είναι ο Αρκάς, υιός του Διός και της Καλλιστούς, γενάρχης των Αρκάδων. Λέγεται πως άλλαξε το όνομα της πόλης του από Πελασγία σε Αρκαδία και οι Πελασγοί μετονομάστηκαν σε Αρκάδες.  Περισσότερα για το θέμα θα βρείτε στα Αρκαδικά του Παυσανία. Η μητέρα του είχε μεταμορφωθεί από την Ήρα σε αρκούδα και ο Αρκάς, καθώς κυνηγούσε μια φορά, συναντήθηκε μαζί της και, καθώς δεν την αναγνώρισε, πήγε να την πληγώσει. Τότε ο Ζευς, αφού τον μεταμόρφωσε σε αρκούδα, τον ανέβασε μαζί με την μητέρα του, την Μεγάλη Άρκτο, στην κορυφή του Βορρά ως Αστερισμό.

Μεγάλη Άρκτος. Είναι η νύμφη Καλλιστώ, κόρη του Λυκάονα, βασιλιά της Αρκαδίας, γιου του Πελασγού! Σύμφωνα με τον Παυσανία στα Αρκαδικά (1.4) ο Πελασγός ήταν ο πρώτος άνθρωπος που γεννήθηκε σε αυτόν τον χώρο (φασὶ δὲ Ἀρκάδες ὡς Πελασγὸς γένοιτο ἐν τῇ γῇ ταύτῃ πρῶτος.) Γενάρχης των Πελασγών ο παππούς της Καλλιστούς. Το όνομά της προέρχεται από το Κάλλος. Καλλίστη = η ομορφότερη όλων. Ζευγάρωσε με τον Δία και έφερε στην ζωή τον γιο της, Αρκάδα. Η Ήρα την μεταμόρφωσε σε αρκούδα και ο Ζευς την έκανε Αστερισμό.

Αστερισμός του Δράκοντος: Είναι ο Λάδων, ο δράκος που φυλούσε τα χρυσά μήλα των Εσπερίδων, τον οποίο σκότωσε ο Ηρακλής[4]. Λάδων λέγεται και ο ποταμός της Αρκαδίας που χύνεται στον Αλφειό και αποτελούσε το σύνορο του κήπου των Εσπερίδων! Η Ήρα αναβίβασε τον Δράκοντα στους Ουρανούς για την άγρυπνη φρούρηση του Κήπου των Εσπερίδων.

Διακρίνουμε και στους τρεις Αστερισμούς που κατέχουν την κορυφή του Βορρά την σχέση τους με την Αρκαδία, άρα και τους   Πελασγούς!

Υπάρχει η πεποίθηση ότι Έλληνες είναι μόνο όσοι κατάγονται από τον Δευκαλίωνα και την Πύρρα. Όμως υπάρχουν αναφορές σε κείμενα που μαρτυρούν ότι οι Πελασγοί και οι Έλληνες είναι το ίδιο φύλο[5]. Αναλυτικά για τους Πελασγούς εδώ:

 https://www.ebdomi.com/arthra-apopseis/10989-ek-pelasgwn-arxesthai.html?fbclid=IwAR2Z26dMLgxvWxjuPfXj43Ky-1NXpu4hYnXTAOSRO4SmT0JplC0h1Gk9AQY

 

Η φωτογραφία μας δείχνει τον ουρανό του βορείου ημισφαίριου της Γης.

Ας δούμε τώρα τους Αστερισμούς που είναι πλησίον της Κορυφής, γύρω από τους τρεις βορειότερους Αστερισμούς.

 

 

Καμηλοπάρδαλη: Σχηματίστηκε το 1624 από τον Bartschius.

Δόξα του Φρειδερίκου: Σχηματίστηκε το 1787 από τον Bode.

Τάρανδος: Μικρός αμυδρός Αστερισμός που σχηματίστηκε το 1736 από τον Pierre Charles Le Monnier.

Αστερισμός του Κηφέως: Θα μπορούσε να θεωρηθεί πως κι εκείνος βρίσκεται στην κορυφή διότι είναι αρκετά κοντά. Όμως ο  J.N. Lockyer (Η αρχή της Αστρονομίας. σελ 115) αναφέρει μόνο τους τρεις προαναφερόμενους Αστερισμούς στην κορυφή του Βορρά. Γενεαλογικά - Ιεραρχικά πάντως είναι αρκετά ψηλά. Είναι υιός του Βήλου. Ο Βήλος είναι υιος του Ποσειδώνα και της Λιβύης (κόρη του Έπαφου και εγγονή της Ιούς). Ο Κηφεύς είναι ο βασιλιάς της Αιθιοπίας και σύζυγος της Κασσιόπης. Τα αδέλφια του είναι ο Δαναός και ο Αίγυπτος. Είναι γνωστός ο μύθος με τις 50 κόρες του Δαναού που δεν ήθελαν να παντρευτούν τους 50 υιούς του Αιγύπτου και τους σκότωσαν. Πέταξαν τα κεφάλια τους στην Λέρνη, από τα οποία σχηματίστηκε η Λερναία Ύδρα. Μόνο μία παντρεύτηκε, η Υπερμνήστρα, από την οποία κατάγεται ο Ηρακλής, ο οποίος θα σκοτώσει την Λερναία Ύδρα (Κάθαρσις προγονικών μιασμάτων). Από τα παραπάνω διακρίνουμε πως και ο Κηφεύς είναι αρκετά πίσω στην Γενεαλογία, γι’ αυτό, σύμφωνα με αυτήν την έρευνα, βρίσκεται δίπλα στην κορυφή. Λόγω μετάπτωσης των Ισημεριών όπως προαναφέρθηκε, το Άστρο της Κορυφής δίνει την θέση του σε άλλο. Για δύο χιλιετίες (από τα 25920 έτη) βρίσκεται και ο Αστερισμός του Κηφέα στην κορυφή.

Αστερισμός της Κασσιόπης: Σημειώθηκε για πρώτη φορά στον Ερατοσθένη (Ερατοσθένους Καταστερισμοί 1,16) Στους κλασικούς χρόνους ο Αστερισμός αντιστοιχούσε σε μια γυναίκα καθισμένη σε έναν θρόνο «Η του θρόνου» και ήταν η Κασσιόπη, η σύζυγος του Κηφέα και μητέρα της Ανδρομέδας. Κόρη του Αράβιου. Λέγεται πως καυχήθηκε για την κόρη της πως ξεπερνούσε σε ομορφιά τις Νηρηίδες και τιμωρήθηκε να δεθεί στον θρόνο της στον ουρανό με το κεφάλι προς τα κάτω. Επίσης για τον ίδιο λόγο ο Ποσειδώνας έστειλε ένα θαλάσσιο τέρας, την Κητώ, να βλάψει την χώρα τους και θα σταματούσε μόνο αν θυσίαζαν την κόρη της, Ανδρομέδα. Παλαιότερα ο Αστερισμός ήταν γνωστός ως «Λακωνική Κλεις». Ο Άρατος τον παρομοιάζει με πόρτα με κλειδί και ο Γάλλος επίσκοπος Huet έλεγε πως ήταν το κλειδί που κρατούσε η Πηνελόπη στα χέρια της όταν πήγαινε να ανοίξει την πόρτα του δωματίου όπου φύλαγε το τόξο που έδωσε στους μνηστήρες. Αυτό που τελικά χρησιμοποίησε ο Οδυσσέας. (Οδύσσεια φ, 45-53). Ο Άρατος φαίνεται να έχει επηρεαστεί από τον Προσωκρατικό Παρμενίδη, ο οποίος θέτει την Δίκη στα Άστρα. Η αναβίβαση της συγκεκριμένης θεάς στον ουρανό σε ρόλο κλειδούχου, ανακαλεί στην μνήμη ακόμη και ορφικές θεογονίες[6].. Να σημειωθεί πως ο Αστερισμός είναι πολύ πλούσιος σε ανοικτά σμήνη αστέρων.

Λυγξ: Σχηματίστηκε το 1660 από τον Hevelius.

Λέων μικρός: Σχηματίστηκε το 1660 από τον Hevelius.

Κύνες θηρευτικοί: Σχηματίστηκε το 1660 από τον Hevelius.

Σαύρα: Σχηματίστηκε το 1687 από τον Hevelius.

Τάρανδος: Σχηματίστηκε το 1736 από τον Pierre Ch. Le Monnier

Τηλεσκόπιο: Σχηματίστηκε το 1781 από τον Hell.

 

Αστερισμός του Περσέως: Καταστερισμός του γνωστού μύθου του Περσέως, υιού του Διός και της Δανάης, κόρης του Ακρίσιου. Έχουμε φύγει από την κορυφή του Ουρανού. Φορώντας το σκουφί, τα φτερωτά σανδάλια και το σπαθί από τον Ερμή και την ασπίδα από την Αθηνά, κατάφερε και έκοψε το κεφάλι της Μέδουσας, το οποίο είναι και ένα από τους Αστέρες, ο β του Περσέα, ο Αλγκόλ. Στον δρόμο για τον γυρισμό περνούσε από τα παράλια της Αιθιοπίας και αντίκρισε την όμορφη Ανδρομέδα δεμένη σε βράχο, ως θυσία από τους γονείς της Κηφέα και Κασσιόπη στο κήτος. Χρησιμοποιώντας το κεφάλι της Μέδουσας, πέτρωσε το τέρας και ελευθέρωσε την Ανδρομέδα, την οποία και νυμφεύθηκε. Ερευνώντας όμως το γενεαλογικό δένδρο του Περσέως, βρήκαμε το εξής: Πως η Ανδρομέδα είναι προ-προγιαγιά του! Ο Περσέας είναι τουλάχιστον 4 γενεές μετά τον Κηφέα, αδελφό του Αιγύπτου και του Δαναού!

 

Έτσι έχουμε: Κηφεύς θείος Δαναϊδας Υπερμνήστρας, μητέρας του Άβα, γιαγιάς του Ακρίσιου, προγιαγιάς της Δανάης, προ-προγιαγιάς του Περσέα. Άρα ο Κηφεύς είναι προ-προ-προπάππους του Περσέα. Και όμως ο Περσέας συναντήθηκε μαζί του και πήρε την κόρη του Ανδρομέδα. Διάλεξε γυναίκα που είναι από το ίδιο αίμα, απόγονος κι εκείνη του Έπαφου, υιού της Ιούς.

Αυτό είναι άλλη μία ένδειξη ότι οι μύθοι είναι συμβολισμοί πεδίων και η Γενεαλογία τους μας μεταφέρει από το ανώτερο (πριν) στο κατώτερο (μετά). Φαίνεται λοιπόν πως ο μύθος μας διδάσκει, πέραν των άλλων, πως ο Περσέας ανεβαίνει πεδίο καθώς νυμφεύεται την ξαδέλφη της προ-προγιαγιάς του Υπερμνήστρας.

Ο Άρατος περιγράφει τον Περσέα να «σηκώνει σκόνη στον ουρανό», ίσως επειδή τα πόδια του εμφανίζονται να ακουμπούν πάνω στον Γαλαξία, καθώς τρέχει να σώσει την Ανδρομέδα. Ο Αστερισμός της Ανδρομέδας βρίσκεται ακριβώς δίπλα στον Αστερισμό του Περσέως και συνορεύει με τον Πήγασο, τον οποίο κατά μια εκδοχή καβάλησε ο Περσέας, όταν αποκεφάλισε την Μέδουσα, για να αποφύγει την καταδίωξη των αδελφών της. Κατά μία άλλη εκδοχή, πέταξε γοργά με τα φτερωτά σανδάλια του. Ο Πήγασος είναι πιο κάτω και από τον Περσέα, φεύγοντας από το κέντρο του Ουρανού. Όμως σε παλαιότερες αναφορές λεγόταν Ίππος. Ο Άρατος πρόσθεσε «Ιερός» Ίππος.

Αστερισμός του Ηνίοχου: Κατά μία εκδοχή είναι ο Βελλεροφόντης, ο οποίος προσπάθησε με τον Πήγασο να ανέβει στον Όλυμπο και τον κεραυνοβόλησε ο Ζευς, εκσφενδονίζοντάς τον στον Ουρανό. Άλλη εκδοχή θέλει τον Μύρτιλο ως Ηνίοχο, υιό του Ερμή. Ήταν ο ηνίοχος του Οινόμαου, ο οποίος συνεργάστηκε με τον Πέλοπα για να κερδίσει ο Πέλοπας στις αρματοδρομίες. Κατά αυτόν τον τρόπο είναι εκείνος που βοήθησε να σμίξουν ο Πέλοπας με την Ιπποδάμεια και να δημιουργηθεί το Γένος των Ατρειδών. Η επικρατέστερη όμως άποψη θέλει τον Εριχθόνιο, υιό του Ηφαίστου και της Αθηνάς ή της Ατθίδος, από την οποία πήρε το όνομά της η Αττική. « Ερατοσθένης, Αστροθεσίαι, Ηνιόχου: Τοῦτον λέγουσιν ὅτι ὁ Ζεὺς ἰδὼν πρῶτον ἐν ἀνθρώποις ἅρμα ζεύξαντα [ἵππων], ὅς ἐστιν ᾿Εριχθόνιος ἐξ ῾Ηφαίστου καὶ Γῆς γενόμενος, καὶ θαυμάσας ὅτι τῇ τοῦ ῾Ηλίου ἀντίμιμον ἐποιήσατο διφρείαν ὑποζεύξας ἵππους λευκοὺς <ἀνήγαγεν εἰς τὰ ἄστρα>» Μας λέει ο Ερατοσθένης πως είναι ο πρώτος άνθρωπος (αν και μισός άνθρωπος, μισός φίδι) που έζευξε ίππους. Έχοντας κληρονομήσει την χωλότητα του πατρός του, χρειαζόταν ένα μέσο μεταφοράς. Έτσι εξασφάλισε μια άμαξα με 4 άλογα.

Αστερισμός του Βοώτου: Εδώ έχουμε τον πρώτο άνθρωπο που έζευξε βόδια και την επινόηση του αρότρου. Θνητός υιός της Δήμητρας, αδελφός του Πλούτου, ο οποίος του πήρε όλα τα υπάρχοντα και ο Βοώτης εξορίστηκε, έχοντας μόνο δύο βόδια. Εκεί που πήγε, όργωνε την γη. Καθώς σκεφτόταν πώς θα μπορούσε να το κάνει πιο σύντομα, επινόησε το άροτρο. Έχουμε λοιπόν τον πρώτο καλλιεργητή με άροτρο να κοσμεί τον Ουρανό μας εκεί ψηλά. Κατά τον Ησύχιο (β 889 Latte)[7] ο πρώτος Βουζύγης, δηλαδή αυτός που έζευξε πρώτος τα βόδια σε άροτρο, ήταν Αττικός ήρωας και καλείτο Επιμενίδης.

 

Αστερισμός του Ηρακλέους: Βρίσκεται απέναντι από του Περσέα, σε ίδια απόσταση από το κέντρο του ουρανού. Έχει περίοπτη θέση, λόγω του βίου του αλλά υπάρχει και συγγένεια με τον Περσέα, την Ανδρομέδα, τον Κηφέα και την Κασσιόπη, καθώς είναι δισέγγονος του Περσέα από την μητέρα του Αλκμήνη, τον πατέρα της Ηλεκτρίωνα, υιό του Περσέα και της Ανδρομέδας. Από τον Περσέα είναι αρκετές γενεές πιο κάτω από τον Έπαφο, γιο της Ιούς, όμως από την Ανδρομέδα είναι μόλις τρισέγγονος του Έπαφου!

Οι υπόλοιποι Αστερισμοί εκεί ψηλά δεν είναι πλέον Ήρωες αλλά αντικείμενα ή ζώα, όπως ο Βόρειος Στέφανος που είναι το στεφάνι της Αριάδνης όταν ανέβαινε στον Όλυμπο, η Λύρα, η οποία είναι αυτή που έφτιαξε ο Ερμής και δώρισε στον Απόλλωνα. Ο Αστερισμός του Κύκνου είναι αμφιλεγόμενος ως όνομα καθώς έχει προέλευση την Μεσοποταμία[8]. Ο Άρατος τον αποκαλεί «Όρνι» (Φαινόμενα 275-280, 312-313), άλλοι πως είναι ο ίδιος ο Ορφέας που κάθεται δίπλα στην αγαπημένη του λύρα. Ο Αστερισμός «Κόμη της Βερενίκης» πήρε το όνομα στην βασιλεία του Πτολεμαίου Γ, συζύγου της Βερενίκης. Ο Άρατος τον αναφέρει απλά ως Κόμη και αργότερα ο Ερατοσθένης ως Κόμη της Αριάδνης. Ο Αστερισμός του Αετού λέγεται πως είναι ο αετός του Διός. Λέγεται «Διός όρνις», «Οιωνών Βασιλεύς» αλλά και «Βάσανος» παραπέμποντας στον αετό που έτρωγε το συκώτι του Προμηθέα. Ο Αστερισμός του Τριγώνου σχετίζεται με την νήσο Τρινακρία[9] όπου έβοσκαν τα βόδια του Ηλίου. Ο Άρατος και ο Οβίδιος το καλούν και Δελτωτόν, λόγω της ομοιότητάς του με το γράμμα Δ.

Κατεβαίνοντας στην ουράνια σφαίρα πλησιάζουμε την εκλειπτική. Το μονοπάτι του Anu, ήτοι 23 μοίρες βόρεια και νότια του ουράνιου Ισημερινού.

 

 

Στην φωτογραφία βλέπουμε την εκλειπτική ως κόκκινη λωρίδα όπου πάνω της διαγράφονται οι Αστερισμοί της Εκλειπτικής (Ζωδιακός)

 

 

ΑΣΤΕΡΕΣ ΕΚΛΕΙΠΤΙΚΗΣ (ΖΩΔΙΑΚΟΣ)

 

Πλην εξαιρέσεων, τί διακρίνουμε να κυριαρχεί στους Αστερισμούς της Εκλειπτικής, σε αντίθεση με τους Αστερισμούς της Κορυφής του Ουρανού; Μορφές ζώων! Τα οποία έχουν πρωταγωνιστήσει σε Άθλους Ηρώων ή είναι μεταμόρφωση των θεών.  Ανθρωπόμορφοι είναι ο Αστερισμός της Παρθένου, των Διδύμων και του Υδροχόου. Εν μέρη και του Τοξότη. Κάποιοι θέλουν την θεά Δήμητρα στον Αστερισμό της Παρθένου και τον Απόλλωνα με την Αρτέμιδα στους Διδύμους, όμως αυτές είναι νεότερες πεποιθήσεις. Σε κανέναν Αστερισμό σε όλο το στερέωμα δεν έχει δοθεί όνομα θεού ούτε είναι αφιερωμένος σε θεό.

Γύρω από την Εκλειπτική βρίσκεται ο Κριός, ο οποίος είναι είτε το χρυσόμαλλο δέρας είτε η μεταμόρφωση του Διός όταν αντίκρυσε τον Τυφώνα. Ο Ταύρος είτε είναι αυτός της Κρήτης που συνέλαβε ο Ηρακλής, τον έφερε στον Ευρυσθέα και εκείνος τον άφησε ελεύθερο, έτσι ο Ταύρος κατέφυγε στον Μαραθώνα όπου τον βρήκε ο Θησέας και τον σκότωσε, είτε είναι η μεταμόρφωση του Διός για να σμίξει με την Ευρώπη και να γεννήσουν τον Μίνωα, τον Ραδάμανθυ κα τον Σαρπηδόνα. Και στις δύο περιπτώσεις, βλέπουμε την Κρήτη.

Οι Δίδυμοι είναι οι Διόσκουροι Κάστωρ και Πολυδεύκης, από την ένωση του Διός, ως κύκνου, με την Λήδα. Αδελφές τους είναι η Ελένη και η Κλυταιμνήστρα. Ο Πολυδεύκης ήταν παλαιστής και ο Κάστωρ δεινός ιππέας. Ο Πολυδεύκης είχε πατέρα τον Δία και ο Κάστωρ τον Τυνδάρεω. Είχαν μεγάλη αγάπη ο ένας για τον άλλον και όταν κάποτε σκοτώθηκε ο Κάστωρ, ο Δίας πρόσφερε στον Πολυδεύκη την αθανασία. Εκείνος του ζήτησε να μοιραστεί την αθανασία με τον αδελφό του. Έτσι ήταν την μια μέρα o ένας στον Όλυμπο και ο άλλος στον Άδη, την άλλη μέρα το αντίστροφο.

Ο Αστερισμός του Καρκίνου παριστά τον κάβουρα που είχε στο πόδι του ο Ηρακλής όταν πολεμούσε την Λερναία Ύδρα. Εκεί βρίσκεται το νεφέλωμα της Φάτνης και οι Όνοι οι οποίοι μετέφεραν τον Διόνυσο, τον Ήφαιστο κα τους Σάτυρους στην Γιγαντομαχία. Το γκάρισμά τους τρόμαξε τους Γίγαντες κα τους διασκόρπισε. Για την υπηρεσία που πρόσφεραν τους έκανε ο Διόνυσος Αστερισμό και τους έδωσε μια Φάτνη για να ξαποσταίνουν.

Ο Λέοντας είναι αυτός της Νεμέας, του οποίου την Λεοντή φόρεσε ο Ηρακλής όταν τον σκότωσε. Η Παρθένος είναι η Αστραία, κόρη του Τιτάνα Αστραίου και της Τιτανίδας Ηούς. Σύμφωνα με την Βικιπαιδεία:

 Πρόσφερε τη βοήθειά της κατά την Τιτανομαχία υπέρ του Δία. Αυτός την τίμησε με το να της δώσει το δικαίωμα να οδηγεί τον κεραυνό στον στόχο του. Από αυτό η Αστραία έγινε η προσωποποίηση της Δικαιοσύνης, από την πλευρά της επόπτευσης, και συχνά προσφωνείτο και ως «Θεία Δίκη».

Κατά τον Οβίδιο[10] και τον Ησίοδο η Αστραία, κατοικούσε στη Γη μέχρι την περίοδο του Χρυσού Γένους, γι' αυτό και οι αρχαίοι ποιητές ονόμαζαν την εποχή εκείνη και «εποχή της Αστραίας». Ύστερα, απογοητευμένη από τις ηθελημένες αλλοιώσεις του πνεύματος της Δικαιοσύνης που επέφεραν οι άνθρωποι (κατάπτωση αξιών), μετά την Αιδώ, που πρώτη εγκατέλειψε τη Γη (αντ' αυτής εγκαταστάθηκε το Έγκλημα), μετέβη στον Όλυμπο και από εκεί στον Ουρανό, όπου εισήλθε στον αστερισμό της Παρθένου (επειδή παρέμεινε αγνή παρθένα). Εικονίζεται συνήθως να κρατά στο δεξί χέρι ζυγό με ένα κλαδί φοίνικα, ενώ στο αριστερό ένα στάχυ ή ξίφος. Κατά τον κο Πλακίδη στο βιβλίο «Η μυθολογία, η ονοματολογία και τα αξιοπαρατήρητα των Αστερισμών’, σελ 484: Όταν επήλθεν ο χαλκούς αιών, έφυγεν εις τους ουρανούς, κρατούσα εις την αγκάλην της δεμάτιον από στάχεις. Εκ των κόκκων σίτου, οι οποίοι κατά την φυγήν της κατεσπάρησαν εις τον δρόμον, εσχηματίσθη επί του ουρανού ο Γαλαξίας. Σύμφωνα με το «Τα φαινόμενα του Άρατου στους σύγχρονους και τους μεταγενέστερούς του, σελ 86, 102» ο ποιητής Άρατος αναφέρει άλλα γένη από αυτά του Ησιόδου: Το χρυσό, το αργυρό και το χάλκινο γένος. Δίνει στο χρυσό πιο ανθρώπινα στοιχεία από το αντίστοιχο του Ησιόδου και τους παρουσιάζει ως γεωργούς, χωρίς πολέμους με την Δικαιοσύνη να κυριαρχεί. Αφήνει να εννοηθεί, κατά κάποιον τρόπο, ότι από όταν έπεσαν οι άνθρωποι στο χάλκινο γένος, έπεσαν στην σαρκοφαγία και στον πόλεμο. Και πως οι Αστερισμοί της Παρθένου και του Βοώτη είναι εκεί να μας υπενθυμίζουν την «χρυσή» καταγωγή μας ως γεωργοί. Ο Νόννος τον 5^ο αι μ.Χ. την ονομάζει «σταχυώδη Κούρη». Οι Λατίνοι την καλούν ως Proserpina, δηλαδή ως Περσεφόνη αλλά και Demeter ή Ceres. Γίνεται εμφανές πως η αντιστοίχιση αυτού του Αστερισμού με την Δήμητρα και την Περσεφόνη προκύπτει από τους Λατίνους.

Για σύγκριση των Γενών του Ησιόδου με του Άρατου:

https://www.academia.edu/12751439/%CE%97%CF%83%CE%AF%CE%BF%CE%B4%CE%BF%CF%82_%CE%BA%CE%B1%CE%B9_%CE%86%CF%81%CE%B1%CF%84%CE%BF%CF%82

 

 

Ο Ζυγός είναι ο μόνος Αστερισμός που φέρει το όνομα άψυχου αντικειμένου. Όμως οι περισσότεροι (Άρατος, Ερατοσθένης, Ίππαρχος) συμφωνούν πως στην παλαιά εποχή αποτελούσε συνέχεια του Αστερισμού του Σκορπιού, ως Χηλαί (δαγκάνες) του Σκορπιού. Ο Ίππαρχος πρώτος αποκάλεσε τις Χηλές ως Ζυγό.

Ο Σκορπιός μαζί με το μέρος του Ζυγού είχε μεγάλο μέγεθος και λέγεται πως είναι αυτός που σκότωσε τον Ωρίωνα, ο οποίος βρίσκεται στον ουρανό ακριβώς απέναντι. Μόλις δύει ο Ωρίων, ανατέλλει ο Σκορπιός. Ένας άλλος μύθος συνδέει τον Σκορπιό με τον Φαέθοντα. Πως, όταν είδε ότι δεν οδηγούσε καλά το άρμα με τα άλογα, ύψωσε τις χηλές του, όχι για να τον τρομάξει, αλλά για να επαναφέρει στον σωστό δρόμο τα αφηνιασμένα άλογα. Γι’ αυτόν τον λόγο ο Ζευς τον κατέταξε μεταξύ των Αστερισμών.

Ο Τοξότης, με το βέλος του να σημαδεύει την καρδιά του Σκορπιού, καταγράφεται πρώτα από τον Ερατοσθένη, ως Σάτυρος. Ο Μανίλιος (astronomica) τον θεωρεί Κένταυρο με απειλητικό βλέμμα, διαφορετικό από τον ευγενικό και ήρεμο Χείρωνα. Στον Ζωδιακό της Δένδερα, στον ναό της Αθώρ την ελληνιστική περίοδο, του προσθέτουν πρόσωπο Λιονταριού και τον κάνουν διπρόσωπο (πιθανόν για να ομοιάζει με τους «διπλούς» Αστερισμούς των Ιχθύων και των Διδύμων). Κατ ‘ άλλους είναι ο υιός του Πανός, Κρότος, ο οποίος ζούσε με τις Μούσες στον Ελικώνα. Εκεί εφηύρε το τόξο και διδάχθηκε την τέχνη του κυνηγιού. Επίσης παρακολουθούσε τα άσματα των Μουσών και ανακάλυψε σε ποια σημεία πρέπει να χειροκροτεί κανείς του τραγουδιστές. Αυτές τις γνώσεις τις πέρασε στους ανθρώπους. Στον θάνατό του, παρακάλεσαν οι Μούσες τον Δία να ανεβάσει τον Κρότο στον ουρανό.

Αιγόκερως: Ο Ερατοσθένης τον ονόμαζε Παν ή Αιγο-Παν. Μας θυμίζει την μεταμόρφωση του Πανός, μισός Αίγα μισός ψάρι όταν έπεσε στον Νείλο, αντικρίζοντας τον Τυφώνα.

 Υδροχόος: Σημειώθηκε πρώτη φορά με αυτή την ονομασία από τον Πτολεμαίο. Ο Άρατος τέσσερεις αιώνες πριν τον αποκαλούσε «Ύδωρ». Άλλοι τον ταίριαξαν με τον Γανυμήδη, υιό του Τρώα, τον οποίον ο Ζευς μεταμόρφωσε σε αετό και τον ανύψωσε στους ουρανούς (σύνδεση με τον Αστερισμό του Αετού). Συνορεύει με Αστερισμούς που επίσης σχετίζονται με το ύδωρ (Αιγόκερω, Ιχθύες, Κήτος, Δελφίνι, Ηριδανός, Ύδρα, Νότιο Ιχθύ, Αργώ) και όλη εκείνη την περιοχή του ουρανού την ονόμαζαν «Ουράνια Ύδατα». Οι Μεσοποτάμιοι την έλεγαν «Θάλασσα»[11]. Στους παλαιούς χάρτες του ουρανού, ο Υδροχόος απεικονίζεται ως άνδρας που κρατάει την υδρία, από την οποία χύνεται ύδωρ που σχηματίζει το ρεύμα του Ηριδανού. Είναι επίσης ο οινοχόος των θεών.

Ιχθύες: Όταν η Αφροδίτη με τον υιό της Έρωτα, αντίκρυσαν τον Τυφώνα, έπεσαν στον Νείλο μεταμορφωμένοι σε ιχθύες. Άλλη εκδοχή είναι πως οι ιχθύες βοήθησαν την Αφροδίτη με τον υιό της, οι οποίοι είχαν ήδη μεταμορφωθεί σε ψάρια και τους μετέφεραν σε ασφαλές μέρος.

Πλησίον της Εκλειπτικής βρίσκονται οι Αστερισμοί του Οφιούχου, μεταξύ Σκορπιού και Τοξότη, ο οποίος σύμφωνα με τον Ερατοσθένη είναι ο θεραπευτής Ασκληπιός και ο Όφις, ο οποίος χρησίμευε στον Ασκληπιό για τις θεραπείες του.

Συνεπώς, οι προπάτορες του ελληνικού Γένους, βρίσκονται στην κορυφή του Ουρανού. Κατεβαίνοντας έχουμε Ήρωες σαν τον Περσέα και τον Ηρακλή. Κατεβαίνοντας κι άλλο φτάσαμε στην Εκλειπτική όπου κυριαρχούν τα ζώα που πρωταγωνίστησαν σε μύθους ή είναι οι μεταμορφώσεις των θεών σε αυτά όταν τρόμαξαν από τον Τυφώνα. Αυτή η πράξη δηλώνει κατά κάποιον τρόπο κατάβαση από τα ανώτερα πεδία. Ας δούμε εκτενέστερα τί συμβαίνει με τον Αστερισμό του Ταύρου. Βρίσκεται στην εκλειπτική, όμως στο ένα του πόδι περιέχει τις Πλειάδες…

 

 

ΠΛΕΙΑΔΕΣ

 

 Ο Αστερισμός του Ταύρου κρύβει στο σημείο του ποδιού του ζώου τις Πλειάδες, των οποίων το αίμα ρέει σχεδόν σε όλους τους Ήρωες!  Δεν βλέπουμε όμως συμμετοχή των Πλειάδων στα αρχικά Γένη, όπως Ιώ, Ευρώπη, Μίνως, Πασιφάη, Αριάδνη, Βήλος, Δαναός, Αίγυπτος, Κηφεύς, Πελασγός, Λυκάον, Αρκάς. Εμφανίζονται στους Ήρωες που είναι κάτω από την κορυφή και γύρω, του Πόλου. Κάτω από το κέντρο του Ουρανού. Το αίμα τους δεν κυλά στον Αρκάδα, στους Πελασγούς, στον Κηφέα και στην Κασσιόπη. Επίσης δεν εμφανίζονται καθόλου στον Μινωικό Πολιτισμό, καθώς ιεραρχικά ο Μίνως και η γυναίκα του Πασιφάη είναι αρκετά ψηλά (όσο πιο πίσω τόσο πιο ψηλά στην Ιεραρχία).

Κόρες του Τιτάνα Άτλαντα,, εκείνου που κρατούσε στους ώμους του το ουράνιο στερέωμα, γιου του Τιτάνα Ιαπετού, αδελφού του Κρόνου και της Ωκεανίδας Πλειόνης, κορης του Τιτάνα Ωκεανού και της Τιτανίδας Τηθύος. Τιτανική καταγωγή. Ήταν οι εξής:

Μαία: Πρωτότοκη και ομορφότερη, μητέρα του θεού Ερμή από τον Δία. Ένας από τους απόγονους του Ερμού ήτο ο Οδυσσέας, από την μητέρα του Αντίκλεια, τον πατέρα της Αυτόλυκο, υιό του Ερμού. Ο Αυτόλυκος όμως όμως είχε κόρη και την Πολυμήδη, σύζυγο του Αίσονα και μητέρα του Ιάσονα.

Ταϋγέτη: Μητέρα του Λακεδαίμονα από τον Δία. Ο Λακεδαίμων ήταν πατέρας της Ευριδίκης που ερωτεύτηκε τον Ακρίσιο και γέννησαν την Δανάη, μητέρα του Περσέως. Από την κόρη του Περσέα, Γοργοφόνη, γεννήθηκε ο Τυνδάρεως, πατέρας του Κάστορα και της Κλυταιμνήστρας. Εμφανίζεται επίσης αμέσως μετά τον Αρκά, καθώς η γυναίκα του Λεάνειρα ήταν κόρη του Αμύκλα, υιού του Λακεδαίμονα, υιού της Πλειάδας Ταϋγέτης. Άρα ο υιός του Αρκάδος έχει αίμα Πλειάδος, όχι όμως ο ίδιος ο Αρκάς και οι πρόγονοί του Πελασγοί.

Ηλέκτρα: Μητέρα του Δαρδάνου, γενάρχη των Τρώων από τον Δία. Από τον Δάρδανο κρατάνε όλοι οι Τρώες με τελευταίο τον Αινεία και τους Αινειάδες. Η μετέπειτα ρωμαϊκή παράδοση αναφέρει πως ο Αινείας, αφού έφυγε με τους Αινειάδες από την Τροία, εγκαταστάθηκε στην Ιταλία και θεωρείται πρόγονος του Ρωμύλου και του Ρώμου.

Στερόπη: Μητέρα του Οινόμαου ο οποίος ηταν πατέρας της Ιπποδάμειας, γυναίκας του Πέλοπα, υιος του Τάνταλου και ξεκίνησε το γένος Ατρέα-Θυέστη, από τους Τανταλίδες και την Πλειάδα Στερόπη. Επίσης η Ιπποδάμεια με τον Πέλοπα γέννησε τον Πιτθέα, πατέρα της Αίθρας, μητέρας του Θησέως. Άλλος απόγονός τους ο Σκίρων, περιβόητος ληστής στην Κακιά Σκάλα τον οποίο σκότωσε ο Θησέας. Άλλος μακρινός απόγονος ο Άδραστος, ένας εκ των 7 επί Θήβας, εγγονός του Πόλυβου της Σικυώνας, εγγονού του Σικυώνα, υιού του Πέλοπα και της Ιπποδάμειας.

Κελαινώ: Γέννησε τον Λύκο από τον Ποσειδώνα τον οποίο εκείνος μετέφερε στις νήσους των Μακάρων και τον  Νυκτέα, πατέρα της Αντιόπης, μητέρας του Ζήθου (είχε γιο τον Ύτιλο τον οποίο σκότωσε καταλάθος η γυναίκα του Αηδόνα). και του Αμφίονα (σύζυγος της Νιόβης, πέθαναν τα παιδιά του και  εκείνος αυτοκτόνησε) . Ο Νυκτέας είχε κόρη και την Νυκτηίδα, η οποία με τον Λάβδακο δημιούργησαν το γένος των Λαβδακιδών (Λάιο, Οιδίποδα, Ετεοκλή, Πολυνείκη, Αντιγόνη, Ισμήνη κλπ)

Αλκυόνη: Γέννησε τον Υριέα, ο οποίος δεν είχε παιδιά και ήταν χήρος όταν ανέλαβε τον Ωρίωνα. Σχετίζεται, όπως και όλες οι Πλειάδες, με τις Αλκυονίδες, κόρες γίγαντα. Ηταν και μητέρα της Αιθούσης, η οποία γέννησε τον Ελευθήρ και τον Λίνο. Ο Ελευθήρ ήταν πατέρας του Ίασου (δεν υπάρχει συσχετισμός με τον Ίασο πρόγονο της Ιούς) και του Πίερου, ο οποίος ήταν πατέρας του Οίαγρου και παππούς του Ορφέα.

 

Μερόπη: Η νεότερη των Πλειάδων που ο Ωρίων προσπάθησε να φλερτάρει, παντρεύτηκε τον Σίσυφο (γιο του Αίολου του Θεσσαλού, γιου του Έλληνα, γιου του Δευκαλίωνα). Οι απόγονοί της είναι ο Γλαύκος, ο Θέρσανδρος, ο Ορνυτίων και ο Άλμος. Εγγονός της, από τον Γλαύκο, είναι ο Βελλεροφόντης. Επειδή παντρεύτηκε θνητό έγινε και εκείνη θνητή και πέθανε. 

Επίσης η Ελληνίδα ποιήτρια Μοιρώ η Βυζαντία του 3ο αι πΧ αποδίδει την ανατροφή του μικρού Διός στις Πλειάδες[12]

 

 

 

 

 

 

ΝΟΤΙΟΙ ΑΣΤΕΡΙΣΜΟΙ

 

 

Εδώ βρίσκουμε κυρίως Αστερισμούς που σχετίζονται με θηρία. Αφαιρούμε αυτούς που τα ονόματά τους δόθηκαν τους τελευταίους αιώνες και δεν μας αφορούν:

Μονόκερως, Ρομβοειδές Δίκτυον: Σχηματίστηκαν το 1624 από τον Bartschius.

Άπους, Γερανός, Δοράς, Ινδός, Ιπτάμενος Ιχθύς, Μυία, Περιστέρα, Ταώς, Τουκάνα, Νότιο Τρίγωνο, Ύδρος, Φοίνιξ, Χαμαιλέων: Σχηματίστηκαν το 1603 από τον Bayer.

Αντλία, Πυξίδα, Γλύπτης, Διαβήτης, Γλυφίς, Ζωγράφος, Κανών, Μικροσκόπιον, Οκτάς, Πύραυνον, Τηλεσκόπιον, Τράπεζα, Ωρολόγιον: Σχηματίστηκαν το 1752 από τον Nicolas Louis de La Caille

 

Αστερισμός της Ύδρας: Η Λερναία Ύδρα. Διέμενε στην λίμνη Λέρνη, από όπου έβγαινε και κατέστρεφε τα πέριξ. Επίσης αποδεκάτιζε τα ποίμνια. Την σκότωσε ο Ηρακλής, καίγοντας τα κεφάλια της και το κεντρικό, το αθάνατο, το έχωσε στην Γη για να μην ξαναζωντανέψει.

Αστερισμός του Κήτους: Μεγάλος Αστερισμός που βρίσκεται το μεγαλύτερο μέρος του κάτω από τον Ισημερινό, στο νότιο ημισφαίριο. Αλλά και ολόκληρος νότια της Εκλειπτικής. Σύμφωνα με τον Άρατο, είναι το κήτος που θα έτρωγε την Ανδρομέδα, αλλά το πέτρωσε ο Περσέας. Ενώ οι Ήρωες και ο Πήγασος, βρίσκονται όλοι στο βόρειο μέρος του Ουρανού, το Κήτος τοποθετήθηκε στο νότιο μέρος. Στους παλαιούς παρίστατο ως θαλάσσιο τέρας και βρίσκεται μεταξύ των Αστερισμών στην περιοχή των «Ουρανίων Υδάτων». Ο Άρατος την περιοχή την αποκαλεί «Ύδωρ».

Αστερισμός του Λύκου: Το όνομα Λύκος είναι από εσφαλμένη παράφραση Αραβικού ονόματος. Οι αρχαίοι τον ονόμαζαν «Άγριο Ζώο». Ο Άρατος, ο Ίππαρχος και ο Πτολεμαίος τον ονομάζουν Θηρίο. Ο Κικέρων «Τετράπουν Όλεθρον». Άλλοι ως «θύμα του Κενταύρου», διότι εκτείνεται δίπλα στον Αστερισμό του Κενταύρου. Ο Άρατος αναφέρει πως είναι άγριο ζώο, σφικτά κρατούμενο από την δεξιά χείρα του Κενταύρου. Ο Ερατοσθένης περιγράφει τον Αστερισμό ως δερμάτινο ασκό οίνου, με τον οποίο ο Κένταυρος προσφέρει σπονδή.

Αστερισμός του Βωμού:

Από:

https://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/mythology/lexicon/metamorfoseis/page_118.html

Ερατοσθένης, Καταστερισμοί, 1,39

«Τοῦτό ἐστιν ἐφ' ᾧ πρῶτον οἱ Θεοὶ τὴν συνωμοσίαν ἔθεντο, ὅτε ἐπὶ τὸν Κρόνον ὁ Ζεὺς ἐστράτευσεν, Κυκλώπων κατασκευασάντων ἔχοντος τοῦ πυρὸς κάλυμμα ὅπως μὴ ἴδωσι τὴν τοῦ κεραυνοῦ δύναμιν· ἐπιτυχόντες δὲ τῆς πράξεως ἔθηκαν καὶ αὐτὸ ἐν τῷ οὐρανῷ εἰς μνημόσυνον· ὃ καὶ εἰς τὰ συμπόσια οἱ ἄνθρωποι φέρουσι καὶ θύουσιν οἱ κοινωνεῖν ἀλλήλοις προαιρούμενοι, ἔν τε τοῖς ἀγῶσι καὶ τοῖς ** ὀμνύειν βουλόμενοι ὡς δικαιοτάτην πίστιν τιθέντες καὶ τῇ χειρὶ ἐφάπτονται τῇ δεξιᾷ μαρτύριον εὐγνωμοσύνης τοῦτο ἡγούμενοι · ὁμοίως δὲ καὶ οἱ μάντεις ἐπὶ τούτῳ θύουσιν ὅταν βούλωνται ἀσφαλέστερον ἰδεῖν.»

 

 «Όταν ο Δίας ηγήθηκε του αγώνα εναντίον του Κρόνου και των άλλων Τιτάνων, οι πρώτοι Κύκλωπες, του χάρισαν τη βροντή, την αστραπή και τον κεραυνό. Για να μην φανερωθεί η δύναμη του κεραυνού, οι Κύκλωπες κατασκεύασαν και ένα κάλυμμα, στο οποίο οι θεοί ορκίστηκαν για να επικυρώσουν τη συμμαχία τους. Μετά την επιτυχή έκβαση του αγώνα τους, έδωσαν ένα τέτοιο στους ανθρώπους, για να τελούν εκεί τις θυσίες τους όσοι συνασπίζονται, όσοι μετέχουν σε αγώνες, όσοι ορκίζονται, οι μάντεις όταν θέλουν να μαντεύσουν.» Ο αστερισμός αυτός ονομάζεται από τον Ερατοσθένη Θυτήριον.

Σύμφωνα με άλλο μύθο, ο βωμός ήταν αυτός στον οποίον οι Κένταυροι έκαναν τις θυσίες τους. Ο Πτολεμαίος και ο Πρόκλος το καλούν «Θυμιατήριο» και άλλοι «Θυσιαστήριο». Στην εικονογραφημένη έκδοση του Hyginus του 1485 και 1535, εμφανίζεται ως βωμός από τον οποίο υψώνονται φλόγες, εκατέρωθεν των οποίων στέκονται δαίμονες. Κατά τον Μανίλιο, οι φλόγες και ο καπνός υψούνται από τον βωμό προς τον βορρά και σχηματίζουν τον Γαλαξία. Η εκδοχή του Ερατοσθένους για τον Λύκο ως ασκό με οίνο που χρησιμοποιεί ο Κένταυρος για σπονδή, ταιριάζει με τον βωμό, καθώς οι σπονδές γίνονται με έκχυση υγρού πάνω στον βωμό. Ο Βωμός είναι ακριβώς δίπλα από τον Λύκο (Θηρίον) και τον Κένταυρο.

 

Αστερισμός του Λαγώου: Φαίνεται να μην υπάρχει σχέση με τον Λαγό που κρατάει ο Κένταυρος διότι βρίσκεται στην άλλη άκρη του ουρανού, δίπλα στον Ωρίωνα. Λέγεται πως η Σικελία είχε υποστεί κατά την αρχαιότητα μεγάλη καταστροφή από τους λαγούς. Ο λαγός τοποθετήθηκε δίπλα στον διάσημο κυνηγό Ωρίωνα, πιθανόν εις ανάμνηση του τρόπου με τον οποίο απαλλάχθηκε η νήσος από αυτήν την μάστιγα[13]. Κατά άλλη εκδοχή[14] ένας νεαρός αγαπούσε να έχει ένα κουνέλι, έτσι πήρε μερικούς λαγούς στην Λέρο, που δεν υπήρχε εκεί τέτοιο ζώο. Αυτοί πολλαπλασιάστηκαν κατά πολύ και άρχισαν να τρώνε τις σοδιές με το καλαμπόκι, έτσι οι Λέριοι τους εξόντωσαν.

Νότιος Ιχθύς: Κατά παλαιό μύθο, είναι ο γεννήτωρ των δύο Ιχθύων της Εκλειπτικής. Απεικονίζεται να πίνει όλο το ύδωρ που χύνεται από το δοχείο του Υδροχόου.

Νότιος Στέφανος: Στην αρχαιότητα εκαλείτο Στέφανος. Ο Άρατος, μαζί με τον Βόρειο Στέφανο, τους αποκαλεί στον πληθυντικό ως «Στέφανους». Ο Γεμίνος τον αναφέρει ως «Δεύτερο Κύκλο». Ο Ίππαρχος «Κηρύκειον». Ο Πτολεμαίος, όπως και σήμερα: «Νότιο Στέφανο». Υπήρχε η πεποίθηση ότι ο Αστερισμός εικονίζει τον Στέφανο του Κενταύρου. Κατά άλλους παριστάνει ακτίνες τροχού. Εκ τούτου ονομάστηκε και Τροχός του Ιξίωνος. Αυτός είχε παραβιάσει τον ιερό νόμο της φιλοξενίας, καθώς σκότωσε τον πεθερό του όταν τον είχε φιλοξενούμενο. Τον απέφευγαν όλοι και κατέφυγε ικέτης σε ναό του Διός, ο οποίος έδειξε συμπόνια και τον ανέβασε στον Όλυμπο να γευματίσει με τους θεούς. Τότε όμως ο Ιξίων, δείχνοντας αγνωμοσύνη, πόθησε την Ήρα. Ο Ζευς το κατάλαβε και για να δει μέχρι πού θα φτάσει ο Ιξίων, μεταμόρφωσε την Ήρα σε Νεφέλη και ξεγέλασε τον Ιξίωνα, που πλάγιασε μαζί της. Από την ένωσή τους ξεκίνησε το Γένος των Κενταύρων. Ο Δίας διέταξε να δεθεί ο Ιξίων σε έναν φλεγόμενο τροχό που περιστρέφεται αιωνίως. Αρχικά στον Ουρανό και σε μεταγενέστερες εκδοχές του μύθου, στα Τάρταρα.

Κόραξ: Το κοράκι του Απόλλωνος που όταν του έφερε κακά νέα  για την Κορωνίδα του άλλαξε το χρώμα από αργυρό σε μαύρο. Είναι δίπλα στον Κρατήρα διότι σύμφωνα με τον μύθο, ο Απόλλων το είχε καταδικάσει σε δίψα. Να βλέπει το κύπελλο με το νερό αλλά να μην μπορεί να πιει.

Κρατήρ. Το κύπελλο του Απόλλωνος ή του Βάκχου.

 

Μικρός Κύων: Ως ο δεύτερος κυνηγετικός Κύων του Ωρίωνος, ή ο κύνας της Αρτέμιδας ή έναν από τους κύνες που κατασπάραξαν τον Ακταίωνα, μη αναγνωρίζοντας σε αυτόν το αφεντικό τους διότι ήταν μεταμορφωμένος από την Άρτεμη σε ελάφι. Δεν είναι βέβαιο ποιος χάραξε τα όρια αυτού του Αστερισμού.

Ηριδανός: Κατά μία εκδοχή είναι ο ποταμός στον οποίον έπεσε ο Φαέθων όταν τον κεραυνοβόλησε ο Ζευς επειδή με τον λάθος χειρισμό του, στο άρμα του πατέρα του Ηλίου, είχε βάλει φωτιά όπου περνούσε. Σχετίζεται και με τον ποταμό Αλφειό, του οποίου ο Ηρακλής άλλαξε την ροή για να καθαρίσει μέσω αυτού την κοπριά στους στάβλους του Αυγεία. Ο Άρατος και ο Ερατοσθένης ονομάζουν τον Αστερισμό Ηριδανό. Ο Ησίοδος στην Θεογονία τον καλεί «Φάσιν», ως τον ποταμό που πηγάζει εκ βαθέων και χύνεται πλησίον του σημείου όπου οι Αργοναύτες βρήκαν το χρυσόμαλλο δέρας.

Αργώ: Το πλοίο των Αργοναυτών με το οποίο έφτασαν στην Κολχίδα για να βρουν το χρυσόμαλλο δέρας. Κατά τον Ερατοσθένη ο Αστερισμός αυτός παριστά το πρώτο πλοίο με το οποίο μετέφερε ο Δαναός τις 50 κόρες του από την Αίγυπτο στην Ρόδο και το Άργος (πριν σμίξουν με τους Αιγυπτίους τους οποίους σκότωσαν). Η Αργώ χωρίζεται σε 4 μέρη: Ιστία, Πρύμνη, Πυξίς (σχηματίστηκε το 1752) και Τρόπις. Στην Τροπίδα υπάρχει ο λαμπερός Αστήρ Κάνωψ, ο οποίος κατά τον Πλούταρχο είναι ο Κάνωβος, ναύαρχος στον στόλο του Μενέλαου, ο οποίος όπως επέστρεψε από την Τροία, προσέγγισε την Αίγυπτο, όπου πέθανε από τσίμπημα φιδιού. Ο Στράβων, γεωγράφος του 1^ου πΧ αιώνος, αναφέρει ότι το όνομα Κάνωψ δόθηκε προσφάτως. Ο Εύδοξος, ο Άρατος και ο Ίππαρχος αναφέρουν τον Αστέρα ως Πηδάλιον.

Αστερισμός του Ωρίωνος: Υιός του Ποσειδώνα και της Ευρυάλης, κόρης του Μίνωα. Τον έδωσαν οι θεοί από μωρό στον άτεκνο Υριέα να τον μεγαλώσει. Κατά άλλη εκδοχή: https://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/mythology/lexicon/metamorfoseis/page_276.html

«ο Υριέας και η Κλονία δεν είχαν παιδιά. Κάποτε φιλοξένησαν τον Δία, τον Ποσειδώνα και τον Απόλλωνα ή τον Ερμή και έσφαξαν ένα βόδι για χάρη τους. Ευχαριστημένοι οι θεοί τους είπαν να ζητήσουν ό,τι θέλουν και εκείνοι ευχήθηκαν να αποχτήσουν ένα παιδί. Οι θεοί ούρησαν στο δέρμα του βοδιού που είχε θυσιαστεί και το έθαψαν στη γη ή ούρησαν στη γη και από τη Γαία προήλθε ο Ουρίων / Ωρίων, που εύλογα τον αποκαλούσαν τρίπατρον.»

  Ήταν ο καλύτερος κυνηγός, πολύ δυνατός, ψηλός και όμορφος. Καυχιόταν ότι κανένα ζώο δεν ξέφευγε από τα βέλη του. Υπάρχουν αρκετές εκδοχές του θανάτου του, είτε από δάγκωμα σκορπιού που έστειλε η Άρτεμις επειδή εκείνος ερωτεύτηκε την Ηώ (Οδύσσεια ε 121, λ 310), είτε έστειλε τον Σκορπιό ο Απόλλων για να μην κάνει σχέση με την αδελφή του, Άρτεμη. Όταν καταστερίσθηκε, τοποθετήθηκε ακριβώς απέναντι από τον Σκορπιό, ώστε όταν αυτός δύει, ο Σκορπιός (ως αυτός που τον σκότωσε) να ανατέλλει. Ο Πίνδαρος αναφέρει πως ο Ωρίων καταδίωκε για πέντε έτη τις Πλειάδες, μέχρι που ο Ζευς τις καταστέρισε μαζί με τον Ωρίωνα και τον σκύλο του, Σείριο. Στην Οδύσσεια (λ 572-575) ο Οδυσσέας είδε τον Ωρίωνα στον Κάτω Κόσμο (Νέκυια) να σαλαγάει θηρία, δηλώνοντας πως συνέχισε και μετά τον θάνατό του να είναι κυνηγός. Ο Πτολεμαίος τον καλεί Γίγα. Ο Πίνδαρος πως έχει τερατώδες ανάστημα.

Αστερισμός του Μεγάλου Κυνός: Ακολουθεί μαζί με τον Μικρό Κύνα τον διάσημο κυνηγό Ωρίωνα στις θηρευτικές περιπλανήσεις του και τον ακολούθησαν μετά θάνατον και στον ουρανό. Το πιο λαμπρό του Αστέρι, ο Σείριος, είναι το πιο λαμπρό Αστέρι του ουρανού μας. Οι Αιγύπτιοι θεωρούσαν ότι η ψυχή του Οσίριδος βρίσκεται στον Ωρίωνα και της Ίσιδας στον Σείριο. Είχαν περίοπτη θέση στην Αρχαιότητα αυτοί οι Αστέρες. Ο Άρατος τον καλεί «Κύνα του Ωρίωνος». Ο Όμηρος Κύνα, αλλά αναφέρεται μόνο στο α΄ αστέρι του Αστερισμού, τον Σείριο. Ο Πτολεμαίος δεν τον ανέφερε ποτέ ως Σείριο, αλλά Αστροκύων. Μπορεί να ήταν σε περίοπτη θέση, καθώς είναι το πιο λαμπρό Αστέρι του ουρανού, όμως δεν είναι απαραίτητα ευνοϊκός Αστέρας. Όπως μας μαρτυρά ο Όμηρος (Ιλιάδα, Χ 25-30) ήταν κακό σημάδι, καθώς στην εποχή της Ανατολής του έφερνε περίσσια θέρμη (κυνικά καύματα).

Συνοψίζοντας, τί βλέπουμε στους Αστερισμούς του νοτίου Ημισφαιρίου; Τον θηρευτή Ωρίωνα, ο οποίος δεν ήτο άνθρωπος με τα κυνηγόσκυλά του να κυνηγούν θηρία. Τον συνάντησε και ο Οδυσσέας στον Κάτω Κόσμο. Τον Κένταυρο να κρατάει κι εκείνος (ή και να ιππεύει) ένα θηρίο. Τιμωρίες, όπως τον Κόρακα που δεν μπορεί να πιει νερό από τον κρατήρα και τον Ιξίωνα να γυρίζει αιώνια γύρω από έναν τροχό. Τέρατα, όπως την Λερναία Ύδρα και το Κήτος που θα έτρωγε την Ανδρομέδα. Τον ποταμό Ηριδανό όπου βρέχει τα πόδια του το Κήτος, έπεσε ο Φαέθων και ως ποταμός Φάσης συναντήθηκε με την Αργώ.

Σε αυτό το σημείο ίσως αναρωτηθούμε γιατί περιστοιχίζεται η Αργώ και ο ποταμός από τέρατα και θηρία. Τί έκανε λοιπόν ο Ιάσων στην επιστροφή; Μαζί με την Μήδεια σκότωσαν τον αδελφό της Άψυρτο, επειδή τους καταδίωξε. Και τότε ξεκίνησαν οι συμφορές[15].Σύμφωνα όμως με τον Ηρόδοτο (Ηρ. Ι2) ο Αιήτης μάζεψε τα κομμάτια του γιου του από τον ποταμό Φάση..

https://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/mythology/lexicon/magicians/page_004.html

Σύμφωνα με τα Αργοναυτικά του Ορφέως η Αργώ ταξίδεψε και στον Φάση και στον Ηριδανό. Πέρασαν πολλές περιπέτειες. Συνάντησαν φουρτούνες, την Σκύλλα και την Χάρυβδη, ήταν έτοιμη η Αργώ να βρεθεί στον πυθμένα της λάσπης αλλά την έσωσε η Θέτις για να δει τον σύζυγό της Πηλέα. Έκαναν καθαρμούς για να ξεπλύνουν τις πράξεις τους και εδώ ίσως δένει ο Αστερισμός του Βωμού. Σε ένα τέτοιο σκοτάδι, χρειάζεται ένας βωμός για να ξεπλυθούν τα μιάσματα. Ίσως πολύ σωστά φαντάστηκαν τον βωμό πριν λίγους αιώνες να καίει προς τον Βορρά και από κάτω του να έχει δαίμονες.

Το ταξίδι της Αργούς μας θυμίζει και την περιοχή των Ουράνιων Υδάτων. Περνώντας δεξιά και αριστερά διαφόρων φυλών (ίσως Αστερισμών), εκεί που πάει να φτάσει στον προορισμό της (Βόρειο Ημισφαίριο) , της δίνει μια ο Ζευς και την στέλνει νότια (Νότιο Ημισφαίριο). Στέκεται ίσως εκεί ως άλλη μια τιμωρία, όπως οι τιμωρίες του Κόρακα και του Ιξίωνα, για να μας θυμίζει το κακό που διέπραξε ο Ιάσων με την Μήδεια και το μαρτυρικό ταξίδι μέχρι να βγουν από αυτό.

Αστερισμός του Κενταύρου: Είναι στο νότιο ημισφαίριο ένας από τους βορειότερους Αστερισμούς. Ο Άρατος καλεί τον Αστερισμό Κένταυρο αλλά και Ιππέα θηρίου. Λέγεται πως είναι ο κένταυρος Φόλος, ο οποίος εφονεύθη κατά λάθος από τον Ηρακλή και ο Ηρακλής παρακάλεσε τον Δία να ανέβει στον ουρανό ως Αστερισμός. Ο Ερατοσθένης τον ονομάζει κένταυρο Χείρωνα, ο οποίος ανυψώθη από τον Δία στους ουρανούς. Ο Κένταυρος, σύμφωνα με τις περισσότερες αναφορές, κρατάει στο δεξί χέρι ένα θηρίο και στο αριστερό ένα δόρυ από όπου κρέμεται ένας λαγός.

Νότιος Σταυρός: Αυτή η ονομασία, ως αυτοτελής Αστερισμός, αποδίδεται στον Royer το 1679, όμως ο Bayer τον τοποθετεί στα όπισθεν πόδια του Κενταύρου. Ο Πτολεμαίος τα τέσσερα αυτά λαμπερά αστέρια τα δίνει στον Κένταυρο. Βρίσκονται σχεδόν στο κέντρο του νότιου ουράνιου Πόλου, ήτοι του νοτίου Κέντρου του Ουρανού.

 

 

ΑΣΤΕΡΙΣΜΟΙ ΒΟΡΕΙΟΙ, ΝΟΤΙΟΙ ΚΑΙ ΕΚΛΕΙΠΤΙΚΗΣ, ΣΥΓΚΡΙΣΗ

 

Στους Βόρειους βλέπουμε να επικρατεί το ανθρώπινο στοιχείο. Οι Άρκτοι μπορεί να είναι αρκούδες όμως αντιστοιχούν σε ανθρώπους. Αντίθετα τα θηρία του νοτίου ημισφαιρίου δεν έχουν καμία σχέση με το ανθρώπινο στοιχείο.

Στους Βόρειους έχουμε μόνο δύο τέρατα-φίδια. Τον Δράκοντα Λάδωνα και τον Όφι. Ο Λάδων δεν σκότωσε ούτε κυνήγησε να σκοτώσει ποτέ κάποιον, ήταν φρουρός. Ο Όφις ήταν απαραίτητος στον Ασκληπιό για τις θεραπείες, άρα βοηθός της ανθρωπότητας. Αντίθετα τα νότια τέρατα είτε σκοτώνουν (Λερναία Ύδρα, Κήτος), είτε δεν είναι κάπου ωφέλιμα.

Στους Βόρειους έχουμε καταστερισμένους Ήρωες και προπάτορες των Ελλήνων. Στους νότιους έχουμε μόνο δύο Αστερισμούς που πλησιάζουν το ανθρώπινο στοιχείο, όμως δεν είναι άνθρωποι: Τον Ωρίωνα και τον Κένταυρο. Ασχολούνται και οι δύο με θηρία, γι’ αυτό και βρίσκονται στον τόπο των θηρίων.

Στους Βόρειους έχουμε τον αετό του Διός, την λύρα του Απόλλωνα και το στεφάνι της Αριάδνης από τον γάμο της με τον Διόνυσο που την οδήγησε στον Όλυμπο ενώ στους Νότιους έχουμε επαναλαμβανόμενες τιμωρίες.

Είναι ξεκάθαρα τα δύο άκρα, όπως είναι και οι πόλοι τα δύο άκρα της ουράνιας σφαίρας. Υπάρχει περίπτωση ο νότιος ουρανός στους αρχαίους Έλληνες να συνδέθηκε με το σκοτάδι και όσα εμπλέκονται με αυτό επειδή τα Άστρα του νοτίου ημισφαιρίου είναι πιο αμυδρά και πολύ λιγότερα.

Στην μέση των δύο άκρων βρίσκουμε τους Αστερισμούς της Εκλειπτικής.

Πρώτο στοιχείο που διακρίνουμε είναι ότι οι Αστερισμοί του Αιγόκερω, των Ιχθύων και ίσως του Κριού, συμβολίζουν την στιγμή που οι θεοί φοβήθηκαν τον Τυφώνα και έπεσαν μεταμορφωμένοι στον Νείλο για να σωθούν. Είναι ένα είδος πτώσης. Διακρίνουμε άγρια ζώα όπως ο Λέων και ο Ταύρος, ίσως όμως στην περίπτωση του Ταύρου να πρόκειται για την γονιμοποίηση του Διός στην Ευρώπη. Ο Αστερισμός του Ταύρου σχετίζεται συχνά με την Γένεση, κάτι που βρίσκουμε έντονα στον Μινωικό Πολιτισμό. Είναι σαν ο Ταύρος να συμβολίζει την Γη, την μήτρα όπου μπαίνει ο σπόρος και ξεκινάει η ζωή. Γι’ αυτό εκεί συναντάμε τις Πλειάδες, το αίμα των οποίων ρέει στους περισσότερους ήρωες. Είναι από τους πιο σημαντικούς Αστερισμούς της Εκλειπτικής.

Διακρίνουμε ανθρώπους, ήτοι την Παρθένο, τον Γανυμήδη ως Υδροχόο και τους Διόσκουρους. Τον κένταυρο Τοξότη, τον κάβουρα που ενοχλούσε τον Ηρακλή όταν πολεμούσε την Λερναία Ύδρα και τον Σκορπιό που δηλητηρίασε τον Ωρίωνα αλλά και προσπάθησε να σώσει την Γη, βοηθώντας τον Φαέθοντα να μην ρίξει το άρμα με τα άλογα.

Οι μορφές ποικίλλουν στην Εκλειπτική. Υπάρχει η θηριώδης νότα αλλά και η θεΪκή που έχει κατέβει επίπεδο. Δεν υπάρχουν προπάτορες σαν αυτούς του βόρειου ουρανού αλλά ούτε και σκοτεινά τέρατα σαν του νότιου. Υπάρχει μια μεσότητα.

 

 

ΤΑ ΤΡΙΑ ΜΕΡΗ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΣΤΟΥΣ ΑΣΤΕΡΙΣΜΟΥΣ

 

Σύμφωνα με τον Πλάτωνα, η ψυχή χωρίζεται σε τρία μέρη: Το Λογιστικό, το Θυμοειδές και το Επιθυμητικό.

Το Λογιστικό είναι το ανώτερο, αυτό που επικοινωνεί με το Σύμπαν. Αυτό που εξερευνά την θεϊκή του φύση και θρέφεται με αρετές και Δικαιοσύνη. Το Θυμοειδές έχει να κάνει με την ανάγκη για δόξα, για τιμές, για προβολή και αξίωση, τονώνεται το Εγώ, το Επιθυμητικό με τα πάθη, την ανάγκη να έχουμε ασφάλεια και τις υλιστικές επιθυμίες μας.

Ο Πλάτων στην Πολιτεία μας μιλάει για τον μύθο του Πολυκέφαλου Θρέμματος. Είναι ένα τέρας με πολλά κεφάλια, ένα λιοντάρι κι ένα μικρό ανθρωπάκι. Και τα τρία μαζί βρίσκονται μέσα σε έναν άνθρωπο. Όσο ο άνθρωπος μέσα είναι μικρός, τα άλλα δύο είναι θηρία ανήμερα. Όταν εκείνος τραφεί, μεγαλώνει και εκείνα μικραίνουν και καταφέρνει να τα υποτάξει και να τα καθοδηγήσει.

Μας έκανε εντύπωση όταν ανακαλύψαμε πως ο Περσέας νυμφεύθηκε μια γυναίκα, πολλές γενεές πίσω από αυτόν. Υπάρχουν πολλές υποθέσεις γι’ αυτόν τον μύθο. Είτε ότι υπάρχουν πολλοί με το όνομα (ή τίτλο) Περσέας, είτε ότι μας δείχνει πως έκανε ταξίδι στον χρόνο προς τα πίσω. Υπάρχει και η πεποίθηση πως οι μύθοι είναι Σύμβολα και πως όσο πιο πίσω πάμε χρονολογικά τόσο πιο υψηλό το νοητικό πεδίο. Άρα υπάρχει και η υπόθεση πως ο Περσέας ανεβαίνει πεδίο. Από εκεί που βρίσκεται, πάει μερικά σκαλοπάτια πιο πάνω.

Θα μπορούσαμε λοιπόν να αντιπαραβάλλουμε τους Αστερισμούς του Βορρά με το Λογιστικό μέρος της ψυχής μας καθώς, όσο πιο πάνω, τόσο πιο κοντά στον Νοητό Κόσμο, τόσο πιο κοντά στην αρχική θεϊκή μας υπόσταση και όσο πιο κάτω, τόσο πιο πολύ φεύγουμε από αυτή και χανόμαστε στο Εγώ μας, που θρέφει τους Αστερισμούς της Εκλειπτικής, δηλαδή το Θυμοειδές. Ακόμη πιο κάτω, αντικρίζουμε τις εμμονές στις οποίες πέφτει ο νους και η καρδιά και είτε προσπαθούμε να τις αντιμετωπίσουμε και να μην κολλήσουμε στο σκοτάδι του νότιου ημισφαιρίου, είτε συμπαρασυρόμαστε και μένουμε στο επίπεδο του σκοτεινού επιθυμητικού μέρους της ψυχής.

Ελπίζω αυτή η εργασία να σας έδωσε τροφή για σκέψη σχετικά με την ονοματοδοσία των Αστερισμών μας και να σας οδηγήσει παραπέρα, σε νέες ανακαλύψεις ή και αμφισβητήσεις! Είναι το ρητό μου πως, πρέπει πρώτα να περάσουμε από το στάδιο της αμφισβήτησης για να δημιουργήσουμε νέες ιδέες.

 

v Για ό,τι ειπωθεί από τα παραπάνω, γραπτώς ή λεκτικώς, να αναφερθεί η πηγή.

 

ΠΗΓΕΣ:

Σταύρος Πλακίδης, Η μυθολογία, η ονοματολογία και τα αξιοπαρατήρητα των Αστερισμών

Χαρίλαος Αυγερινός, Τα φαινόμενα του Άρατου στους σύγχρονους και τους μεταγενέστερούς του, εκδόσεις Ακαδημία Αθηνών

Μαίρη Γαλανού, Παραδοσιακοί Απλανείς και Αστρολογία, εκδόσεις Εγχειρίδιον

J.N. Lockyer, Η Αρχή της Αστρονομίας, εκδόσεις Bookstars

Δημήτριος Βαρδίκος, Εμείς οι Έλληνες, εκδόσεις Άττικα

Ιωάννη Πασσά, Τα Ορφικά, εκδόσεις εγκυκλοπαιδείας του Ηλίου

Ιωάννη Πασσά, Η αληθινή προϊστορία, εκδόσεις εγκυκλοπαιδείας του Ηλίου

Άρατου Φαινόμενα

Ερατοσθένους Καταστερισμοί

Ομήρου Οδύσσεια

Ομήρου Ιλιάδα

Παυσανίας, Αρκαδικά

 

ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΕΣ ΠΗΓΕΣ:

Βικιπαιδεία

Άρθρο: Εκ Πελασγών Άρχεσθαι

https://www.ebdomi.com/arthra-apopseis/10989-ek-pelasgwn-arxesthai.html?fbclid=IwAR2Z26dMLgxvWxjuPfXj43Ky-1NXpu4hYnXTAOSRO4SmT0JplC0h1Gk9AQY

 

Μορφές και Θέματα της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας,

https://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/mythology/lexicon/index.html

Από εδώ η πολύ βοηθητική εικόνα της ουράνιας σφαίρας:

https://slideplayer.gr/slide/2554912/

Αστρονομικό πρόγραμμα Stellarium για τις άλλες εικόνες

---

[1] Αρετή Γεωργακοπούλου, ‘Αστρολογία, τα λεπτά σημεία’, σελ. 39

[2] Σταύρος Πλακίδης, ‘Η μυθολογία, η ονοματολογία και τα αξιοπαρατήρητα των Αστερισμών’,  σελ 142

[4] Υγίνος, Astronomica, 1,3

[5] Ιωαν. Πασσά, Αληθινή Προϊστορία, σελ 136

[6] Χαρίλαος Αυγερινός, Τα φαινόμενα του Άρατου στους σύγχρονους και τους μεταγενέστερούς του σελ 127

 

[7] Χαρίλαος Αυγερινός, Τα φαινόμενα του Άρατου στους σύγχρονους και τους μεταγενέστερούς του σελ 106

[8] Σταύρος Πλακίδης, ‘Η μυθολογία, η ονοματολογία και τα αξιοπαρατήρητα των Αστερισμών’ σελ 538

[9] Σταύρος Πλακίδης, ‘Η μυθολογία, η ονοματολογία και τα αξιοπαρατήρητα των Αστερισμών’ σελ 786

[10] Μεταμορφώσεις, Βιβλίο Ι, 149-150

[11] Σταύρος Πλακίδης, ‘Η μυθολογία, η ονοματολογία και τα αξιοπαρατήρητα των Αστερισμών’ σελ 690

[12] Χαρίλαος Αυγερινός, Τα φαινόμενα του Άρατου στους σύγχρονους και τους μεταγενέστερούς του, σελ 104, υποσημείωση 329

[13] Σταύρος Πλακίδης, ‘Η μυθολογία, η ονοματολογία και τα αξιοπαρατήρητα των Αστερισμών’ σελ 282

[14] Μαίρη Γαλανού, Παραδοσιακοί Απλανείς και Αστρολογία, εκδόσεις Εγχειρίδιον , σελ 95

[15] Αργοναυτικά Ορφέως στοίχοι 1015-1300